یادداشت

چاقی 70 درصد ایرانیان و مرگ خود خواسته

# عباس دارایی –روزنامه نگار

به گفته مدیر کل دفتر مدیریت بیماری های غیر واگیر وزارت بهداشت سالانه ۲۲ هزار نفر به دلیل اضافه وزن در ایران فوت می کنند. بیماری‌های غیر واگیردار در حالی  سالانه باعث مرگ حجم زیادی از جمعیت کمتر از ۷۰ سال کشور می شود که دیابت، بیماری‌های عروقی- قلبی، سرطان، بیماری‌های تنفسی و سلامت روان از بیماری‌های غیرواگیردار است.

فعالیت فیزیکی پایین، غذای ناسالم، مصرف دخانیات، آلودگی هوا و سوءمصرف الکل از دلایل ابتلا به این بیماری‌هاست. به گفته این مقام مسئول در وزارت بهداشت سالانه ۱۶ هزار نفر در کشور به علت عدم فعالیت بدنی، ۱۲ هزار به علت مصرف بیش ار حد نمک، ۱۶ هزار نفر به علت مصرف دخانیات و ۲۲ هزار نفر به علت اضافه وزن فوت می‌کنند. در ایران و جهان عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر در حال تغییر است و به همین دلیل است که در حال حاضر سرطان و بیماری‌های ناشی از عدم فعالیت، در رتبه بالاتری قرار دارند. یک آمار بسیار نگران کننده از وزارت کشور از ابتلای ۷۰ درصد ایرانیان به چاقی یا اضافه وزن حکایت می کند ، به گفته  رییس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران در حال حاضر ۷۰ درصد ایرانیان به چاقی یا اضافه وزن، (۴۷ درصد اضافه وزن و ۲۳ درصد چاقی) مبتلا هستند و ۴.۵ درصد جمعیت کشور نیز چاقی مفرط (مرضی) دارند.  نگران کننده تر اینکه شمار افراد چاق در ایران از سال ۱۹۸۰/ ۱۳۵۹ تا کنون  ۵.۵ برابر و تعداد افراد دارای اضافه وزن ۳.۵ برابر شده است.

واکاوی علت ابتلای ایرانی ها به چاقی و اضافه وزن نشان می دهد که رژیم غذایی ناسالم، پرخوری و کم تحرکی علت این میزان از رشد چاقی در ایران همانند بسیاری از کشورهای درحال توسعه است .میزان مصرف کالری روزانه ایرانی ها در دو دهه گذشته از ۲ هزار به ۳ هزار کالری رسیده و البته در کنار این حجم سنگین مصرف کالری ،  ۹۰ درصد ایرانیان اعم از زن و مرد  فعالیت فیزیکی کافی ندارند.  سهم زنان در کم تحرکی بیشتر از مردان است. این روند نگران کننده در ایران به گونه ای است که کم تحرکی حتی در روستاها نیز به طور چشمگیری افزایش یافته است. چاقی به عنوان بیماری پایه گذار و تشدید کننده بسیاری از بیماری های مزمن غیرواگیر و عامل مرگ های زودرس نه متوقف نشده بلکه کاهش هم پیدا نکرده است.بر اساس آخرین رتبه بندی جهانی چاقی و اضافه وزن (۱۹۷۵ – ۲۰۱۶)، رتبه جهانی چاقی مردان و زنان بزرگسال ایرانی به ترتیب ۸۷ و ۴۱ است. همچنین میزان شیوع چاقی در مردان بزرگسال ایرانی ۲۰ درصد و در زنان ایرانی ۳۴ درصد است.آمارهای رسمی وزارت بهداشت نشان می دهد در حال حاضر بیش از ۲۰ درصد «اضافه وزن» در بین نوجوانان ایرانی نسبت به چهار دهه گذشته شیوع پیدا کرده است. رتبه اضافه وزن دختران و پسران ۱۹ سال ایرانی با صعود ۲۸ و ۲۴ پله ای، از رتبه ۹۶ و ۱۰۵ به رتبه های ۶۸ و ۸۱ رسیده و علاوه بر این  شیوع اضافه وزن در دختران از ۶ درصد به بیش از ۲۶ درصد و در پسران  از سه درصد به ۲۴ رسیده است. در رتبه بندی جهانی چاقی هم، دختران ۱۹ سال ایرانی دارای رتبه  ۵۵ و پسران در رتبه ۷۴ هستند و به ترتیب ۴۳ و ۳۹ پله، وضعیت چاقی نوجوان ایران در چهار دهه گذشته، بدتر شده است. در حال حاضر میزان شیوع چاقی در بین دختران نوجوان ایرانی ۹ درصد و پسران ۷ درصد است که در مجموع این روند، نگران کننده است.بیشترین سهم چاقی در مرگ های زودرس ناشی از بیمارها، مربوط به مرگ های قلبی – عروقی با سهم ۷۰ درصدی است. همچنین یک سوم سرطان ها با چاقی مرتبط هستند.همین آمارهای رسمی نشان می دهد که مصرف بیش از اندازه انواع قند باعث افزایش تولید چربی در کبد و منجر به ایجاد بیماری می شود. در حال حاضر سرانه مصرف قند در ایران ۶۶ گرم در روز است؛ در حالی‌که بر اساس توصیه های سازمان بهداشت جهانی این میزان نباید بیشتر از ۲۵ گرم در روز باشد.علاوه بر این  مصرف روزانه نمک در کشور بیش از دو برابر استاندارد جهانی (۵ گرم در دنیا و ۱۱  گرم در ایران) است و مصرف نمک تنها ۱۲ درصد مردم ایران، محدوده سالم را رعایت می کند.سرمایه گذاری دولت در ورزش و همگانی کردن آن در حالی می تواند تا حدودی از عوارض فعلی بکاهد که پرهیز از پرخوری و ورزش منظم بهترین راهکار پیشگیری از چاقی و کمک به درمان آن است. فعالیت بدنی منظم شامل ۴۰ دقیقه ورزش روزانه که موجب تعریق شدید بدن شود یا ۱۵۰ تا ۳۰۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط به شکل هفتگی و مستمر است.